برای رفع خشکی دهان و زبان چه کنیم؟

خشکی دهان یا زروستومیا عارضه ای است که در آن غدد بزاقی به اندازه کافی ترشح نمی‌کنند در نتیجه دهان رطوبت کافی نخواهد داشت و اصطلاحا خشک می‌شود. غدد بزاقی در دهان در روند گوارش نقش مهمی دارند این غدد با ترشح بزاق که شامل آنزیم و آب است در پروسه گوارش غذا نقش دارند. بزاق دهان با ترشح آنزیم ها باعث ضد عفونی شدن دهان می‌شود همچنین در بلع و جویدن غذا و جلوگیری از پوسیدگی دندان نقش به سزایی دارد. خشکی دهان علاوه بر اینکه باعث آزار فرد می‌شود می‌تواند علایم بروز یک بیماری در بدن فرد باشد. بیماری سرطان و انجام بعضی درمان های آن، دیابت، تیروئید، سینوزیت، بیماری های هورمونی، استرس و اضطراب مزمن،  بیماری های سیستم ایمنی، مشکل در خود غدد بزاقی و آسیب دیدگی آنها از جمله بیماری هایی است که باعث خشکی دهان می‌شود.

دلیل خشکی دهان چیست؟

خشکی دهان دلایل گوناگونی دارد که در ذیل به شرح آن می‌پردازیم:

افزایش سن: با بالا رفتن سن ممکن است افراد به علل مختلف دچار خشکی دهان شوند. برخی بیماری ها، مصرف بعضی داروها و برنامه غذایی فرد می‌تواند باعث بروز خشکی دهان شود.

دیابت: یکی از عوارض دیابت، خشکی دهان است. گاهی نیز داروهای تجویزی برای این بیماران باعث خشکی دهان می‌شود.

داروها: خشکی دهان می‌تواند از عوارض مصرف بعضی از داروها باشد. مصرف برخی داروها مانند داروهای ضد اضطراب، فشار خون، ضد حساسیت و ضد دردها، داروهای شل کننده عضلات، داروهای کنترل ادرار و… می‌تواند عامل  خشکی دهان باشند.

اختلالات خود ایمنی: خشکی دهان می‌تواند یکی از عوارض برخی بیماری های خود ایمنی باشد. بیماری هایی مثل ایدز، روماتیسم مفصلی و سندروم شوگرن (که بر روی غدد بزاقی تاثیر می‌گذارد) از جمله این بیماری ها هستند.

سرطان: اشخاصی که به بیماری سرطان مبتلا هستند نیاز به بعضی درمان های خاص پیدا می‌کنند از جمله شیمی درمانی و پرتو درمانی که  هر دو مورد بر عملکرد غدد بزاقی تاثیر گذار هستند. در پرتو درمانی ناحیه سر و گردن ممکن است غدد بزاقی آسیب ببینند و فرد دچار مشکلات و عوارض دائمی در این ناحیه بشود.

آسیب های عصبی: گاهی ممکن است عصب های ناحیه سر و گردن بر اثر عواملی دچار آسیب دیدگی شوند و این آسیب ها بر روی عملکرد غدد بزاقی تاثیر گذار باشند.

اضطراب و استرس: استرس یکی از عواملی است که بر عملکرد غدد بزاقی تاثیر گذار است. ترشح هورمون استرس یا کورتیزول باعث افزایش سطح این هورمون در بدن می‌شود که این تغییر بر ترشح غدد بزاقی تاثیر می‌گذارد.

خروپف کردن: عارضه خروپف به دلیل اینکه فرد با دهان باز تنفس می‌کند باعث خشکی دهان می‌شود. عامل خروپف یا آپنه خواب ناشی از عیوب بینی و دستگاه تنفسی می‌باشد. این مشکل باعث خشکی دهان در زمان استراحت و خوابیدن می‌شود.

مصرف الکل، دخانیات و موادمخدر: مصرف الکل، مواد مخدر و دخانیات عاملی برای خشکی دهان به شمار می آید.

آلزایمر: یکی از عوارض ناخوشایند بیماری آلزایمر خشکی دهان است. برای این بیماران داروهای ضد خشکی دهان تجویز می‌گردد.

عفونت و قارچ های دهانی: این عوامل به دلیل ایجاد التهاب در غدد بزاقی باعث اختلال در عملکرد این غدد شده و باعث خشکی دهان می‌شود.

کم آب شدن بدن: علت های متعددی برای کم آبی بدن وجود دارد. از جمله این موارد: بعضی بیماری ها مانند اسهال و استفراغ، تعریق و تب را می‌توان نام برد.

علائم خشکی دهان چیست؟

افراد ممکن است به هر دلیلی  دچار خشکی دهان شوند که در این صورت دچار علائم خاصی خواهند شد. چند مورد از علام خشکی دهان عبارتند از:

• گلو درد و احساس سوزش درگلو
• بلع و جویدن دشوار
• تشنگی مدام
• بوی بد دهان
• زبان خشک و شیاردار
• تنفس سخت
• احساس چسبندگی در دهان

عوارض خشکی دهان چیست؟

• تغذیه نامناسب به دلیل مشکل در بلع و جویدن
• ایجاد عفونت در دهان مانند عفونت های قارچی
• خرابی و پوسیدگی های دندان
• بیماری های لثه
• ترک های لب و زخم گوشه لب

درمان خشکی دهان

وقتی فرد به هر دلیلی دچار خشکی دهان می‌شود پزشک متخصص در ابتدا تلاش می‌کند علت خشکی دهان را مشخص کند. بعد از اینکه علت خشکی دهان مشخص شد برای رفع این عارضه درمان های لازم را انجام می‌دهد. مثلا اگر مشکل خشکی دهان بخاطر مصرف بعضی داروها باشد در ابتدا سعی می‌کند با عوض کردن دارو یا دوز آن عارضه خشکی دهان را کم کند یا از بین ببرد. در بعضی مواقع و در مورد بعضی بیماری ها این راه حل را نمی‌توان بکار برد در این صورت  استفاده از بعضی داروهای تحریک بزاق تجویز می‌گردد. استفاده از آدامس و آبنبات برای افزایش ترشح بزاق دهان کمک دهنده است. استفاده از دهانشویه های بدون الکل برای افرادی که عادت دارند از دهانشویه استفاده کنند توصیه می‌شود تا فرد دچار خشکی دهان نشود.

راه های تشخیص خشکی دهان

تشخیص خشکی دهان توسط پزشک متخصص با معاینه دقیق و شنیدن شرح حال بیمار انجام می‌شود. در بعضی مواقع پزشک برای اطمینان بیشتر و چکاپ کاملتر برای بیمار آزمایش خون، بیوپسی و تصویر برداری تجویز می‌کند. سیالومتری روشی است برای اندازه گیری میزان ترشح بزاق در دهان که می‌تواند یکی از تجویز های پزشک باشد. سالیوگرافی روش دیگری برای تشخیص آسیب دیدگی یا سنگ یا وجود توده در غدد بزاقی است. روش دیگر بیوپسی است که برای تشخیص سرطان غدد بزاقی در موارد خاص تجویز می‌گردد.

برای تشخیص خشکی دهان و معاینات لازم در این زمینه می‌توانید از خدمات دندانپزشکان کلینیک نگین بهره مند شوید. کلینیک دندانپزشکی نگین یکی از بهترین کلینیک های دندانپزشکی در شهر شیراز می‌باشد که با همکاری تیمی حرفه ای از دندانپزشکان متخصص آماده ارائه هر گونه خدمات دندانپزشکی به شما عزیزان می‌باشد.